Ocalić od zapomnienia

Ucząc się historii kraju ojczystego dobrze jest znać przeszłość swojego regionu, miasta czy wioski w której żyli i pracowali nasi przodkowie zraszając potem, łzami
a może i krwią te ziemię.

Cztery wioski, tj. Czarna, Krzywa, Cierpisz i Ruda tworzą dzisiaj wspólnotę parafialna, ale niegdyś gdy powstawały, niewie1e je łączyło.

Najstarsze notatki są o Rudzie z 1459r. świadczące, że Dzik z borku Wielkiego założył nad Tuszymką wytop żelaza z rudy darniowej, tzw „Rudy Dzikowskie” podległe królewskiemu starostwu w Ropczycach. Ale to były tylko leśne huty bez osad. Pierwsze osadnictwo naszych wsi okryte milczeniem z braku dokumentów. Wiadomo tylko z ogólnej literatury. że o ile trakt ropczycki zasiedlony był już na dobre w połowie XIII w. ,to pobrzeża Puszczy Sandomierskiej zasiedlone były dopiero w drugiej połowie XVI wieku u schyłku "złotych czasów zygmuntowskich" gdzieś miedzy unią lubelską 1569 r. a brzeską 1596 r. Na rozwój tych wiosek miał wpływ rozwój gospodarki folwarcznej w Rzeczypospolitej po odzyskaniu Gdańska. Powstały na skraju Puszczy Sandomierskiej na tzw. "surowym korzeniu” czyli porębach,
i z początku korzystały z "wolnizny” od podatków przez okres 10-20 1at w zależności od jakości ziemi. Był to czas na zagospodarowanie się (karczowanie lasu, budowa osad, uprawa uzyskanej po puszczy ziemi.)

Po raz pierwszy w 1581 r. nasze wsie wezwane są do podatku na wojnę kró1a Stefana Batorego z carem moskiewskim Iwanem Groźnym o Inflanty. Pierwotne ich nazwy to Zaczarnia Zakrzywie i Dwie Rudzie (Ruda i późniejsza Kamionka).Cierpisz powstaje nieco później pod nazwa Tuszymka a później Cierpiec (coś jakby Czyściec), Zaczamia zwana tak od ciemnych borów i rdzawych wód, Zakrzywie (lub Zakrzewie) oznacza teren bardzo zakrzewiony. Była to osada przedpuszczańska stanowiąca własność prywatną szlachecką, Zaś Zaczarnia i Tuszynka to "królewszczyzny".

Pierwszą wiadomość o Zakrzywiu mamy z krakowskiej wizytacji kanonicznej Bpa kardynała Maciejowskiego w Sędziszowie w 1595 r. Między kilkunastoma wsiami należącymi do parafii sędziszowskiej należą i nasze: Zakrzywie Zaczarnie, Dwie Rudzie (Cierpisz jeszcze się me wydzieli Czarnej. Wymienione wsie Powstały nie tak dawno „na surowym korzeniu puszczy” i dlatego nie notuje się z nich żadnych dziesięcin na rzecz parafii, zważywszy ponadto że są to przeważnie „królewszczyzny” dane w honorową dzierżawę za zasługi dla Kraju czy Króla większym dostojnikom ziemskim. Wyjątek stanowi właśnie szlachecka Krzywa. Po tej wizytacji z 1595 r. zanosi się na utworzenie nowej parafii w Czarnej czego zapowiedzią jest wybudowanie pierwszego kościoła z drewna w 1596 r, który ufundował kasztelan sandomierski Stanisław hr. Tarnowski jako dożywotni posiadacz klucza dóbr kasztelani z ośrodkiem w Witkowicach. Nie tylko Czarna z Cierpiszem wchodzi w skład naszej parafii. W 1606 roku następna wizytacja kanoniczna mówi, ze noszą się z zamiarem przyłączenia także Krzywej i Rudy mimo że Ruda i Kamionka tworzyły obcą domenę jako przynależne do ekonomii niegrodowego starostwa w Górze Ropczyckiej Biskup metropolita Piotr Tylicki zatwierdza nowa parafie w 1609 r. pod wezwaniem Św. Stanisława Biskupa i Męczennika z odpustem na jesień (27. 09) jako dnia przeniesienia zwłok Świętego ze Skałki na Wawel,

Odtąd losy religijno-oświatowe Krzywej, Rudy i Cierpisza zwiążą się na stale z Czarną,

Baza źródłowa; Monografia parafii Czarna opracowana przez ks. Władysława Świdra

Opracował Jan Różański